មនុស្សវ័យក្មេងឆ្លងកាត់ការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើន ខណៈដែលគេទាំង អស់គ្នាបានឈានចូលដល់វ័យជំទង់ ហើយការផ្លាស់ប្តូរនេះកាន់ តែប្រែប្រួលទៅទៀត ពេលដែលគេទទួលនូវតួនាទី និង ការទទួល ខុសត្រូវទាំងឡាយរបស់គេ ជាមនុស្សពេញវ័យមួយរូប ។
មនុស្សវ័យក្មេងម្នាក់ៗ គឺ មិនដូចគ្នានោះទេ ម៉្លោះហើយល្បឿនក្នុង ការផ្លាស់ប្តូរផ្នែករាងកាយ ក៏ដូចជាខាងផ្លូវចិត្ត ការផ្លាស់ប្តូរខាង ទំនាក់ទំនងក្នុងសង្គម វាអាស្រ័យទៅលើមនុស្សវ័យក្មេងនិមួយៗ
ការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះរួមមាន៖
- ការផ្លាស់ប្តូរផ្បែករាងកាយ (physical changes)
- ការផ្លាស់ប្តូរក្នុងការគិត និង អារម្មណ៍ – សំដៅទៅលើការយល់ដឹង និង ខាងផ្លូវចិត្ត (cognitive & emotional)
- តម្លៃ (Value) – សំដៅទៅលើការផ្លាស់ប្តូរខាងផ្លូវចិត្ត (psychological changes)
- ទំនាក់ទំនង – សំដៅទៅលើការផ្លាស់ប្តូរទំនាក់ទំនងក្នុងសង្គម (social changes) និង សេចក្តីប្រាថ្នាពិតប្រាកដ (realistic aspirations) សម្រាប់ពេល អនាគត
វ័យជំទង់ ត្រូវបានកំណត់ដោយការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងឆាប់រហ័ស ក្នុងបណ្តាលលក្ខណៈមួយចំនួន ដូចរៀបរាប់ ខាងក្រោម៖
ការផ្លាស់ប្តូរខាងរាងកាយ (physical changes) – ការលូតលាស់ និង ការអភិវឌ្ឍលក្ខណៈរាងកាយ ទៅជាមនុស្សពេញវ័យ ។
ការអភិវឌ្ឍន៏ខាងផ្លូវចិត្ត (psychological development) – ការផ្លាស់ប្តូរខាងផ្លូវចិត្តដ៏សំខាន់ បំផុតមួយចំនួន គឺ ពាក់ព័ន្ធនឹងស្វ័យភាព (autonomy) និង អត្តសញ្ញាណឯករាជ្យ (independent identity) ដែលនាំទៅរកភាពលំបាក ក្នុងការសម្រេចចិត្ត និង សកម្មភាពអ្វីៗ ដែលពួកគេធា្លប់ បានទទួលយកបានពីមុនមក ហើយជាញឹកញាប់ ពួកគេបានស្វែងរកឃើញនូវព្រំប្រទល់ថ្មី ដែលពួកគេអាចបង្កើតនូវអត្តសញ្ញាណផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេ ។
ការអភិវឌ្ឍន៏ខាងការយល់ដឹង (cognitive development) – គ្រិះនៃការគិតពីកុមារភាព បានចាប់ ផ្តើមប្រែប្រួលឈ្ពោះទៅរកអរូបីយគំនិតដែលកាន់តែស្មុគ្រស្មាញ ។
ជំនាញដូចជា ការរៀបចំផែនការណ៏ ការផ្តល់អាទិភាពក្នុងការរៀបចំគំនិត ការទប់ពលវេគ (suppress impulses) ដំណោះស្រាយបញ្ហា និង ការថ្លឹងថ្លែង អំពីសេចក្តីសម្រេចចិត្ត និង លិទ្ធផល ប៉ះពាល់ត្រូវបានអភិវឌ្ឍ ហើយវាបានជះឥទ្ធិពលលើដំណើរការនៃការគិតរបស់មនុស្សវ័យក្មេង ។
ការអភិវឌ្ឍន៏ខាងការយល់ដឹង (emotional development) : ទន្ទឹមនឹងការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើន ដំណើរការនៃការគិតរបស់ពួកគេ នោះអាចមានប្រត្តិកម្មលើអារម្មណ៍មនុស្សវ័យក្មេង ដែលពួកគេ មិនធា្លប់បានជួបប្រទះកន្លងមក ។
ខណៈពេលដែលមនុស្សវ័យក្មេង កំពុងអភិវឌ្ឍអត្តសញ្ញាណផ្ទាល់ខ្លួន ពួកគេអាចជួបប្រទះនឹង ភាពរអាក់រអួលក្នុងអារម្មណ៏ជាច្រើន ក៏ដូចជាការឆាប់ខឹង ភាពមិនសប្បាយចិត្ត ទោះជាយ៉ាងណាក្តី សមត្ថភាពក្នុងគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ប្រែប្រួួលចុះឡើងទាំងនេះ នឹងកើនមួយកម្រិតបន្ថែម ទៀត ពេលដែលជំនាញរបស់គេបានអភិវឌ្ឍ ។ តាមការសង្កេត ការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះបានធ្វើ អោយមនុស្សវ័យក្មេង អភិវឌ្ឍន៍នូវអារម្មណ៍អាណិតអាសូរ យល់ដឹងដល់អ្នកដ៏ទែ ជាជាងការផ្តោត អារម្មណ៍មកលើខ្លួួនផ្ទាល់ ។
ការអភិវឌ្ឍខាងទំនាក់ទំនងសង្គម (social development) : ខណៈពេលដែលកុមារជាទូទៅ មើលឃើញថា គ្រួសារជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃជីវិតរបស់ពួកគេ ។ មនុស្សវ័យក្មេងវិញនោះ ខណៈដែលគេនៅបន្តផ្តល់តម្លៃលើតួនាទីនៃការជ្រោមជ្រែងពីគ្រួសាររបស់ពួកគេនោះ តែភាគច្រើន ក្នុងចំណោមមនុស្សវ័យក្មេង បានចាប់ផ្តើមពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំង ស្វែងរកការគាំទ្រ និង ការណែនាំ ពីមិត្តភក្តិរបស់គេ ហើយពួកគេក៏អាចចាប់ផ្តើមស្វែងរកទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធស្នាលផងដែរ (intimacy relationship) ។អភិវឌ្ឍភាពដ៏សំខាន់ដែលបានកើតឡើងទាំងនេះ គឺពាក់ព័ន្ធនឹង:
ការអភិវឌ្ឍន៏ខាងការយល់ដឹង (emotional development) : ទន្ទឹមនឹងការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើន ដំណើរការនៃការគិតរបស់ពួកគេ នោះអាចមានប្រត្តិកម្មលើអារម្មណ៍មនុស្សវ័យក្មេង ដែលពួកគេ មិនធា្លប់បានជួបប្រទះកន្លងមក ។
ខណៈពេលដែលមនុស្សវ័យក្មេង កំពុងអភិវឌ្ឍអត្តសញ្ញាណផ្ទាល់ខ្លួន ពួកគេអាចជួបប្រទះនឹង ភាពរអាក់រអួលក្នុងអារម្មណ៏ជាច្រើន ក៏ដូចជាការឆាប់ខឹង ភាពមិនសប្បាយចិត្ត ទោះជាយ៉ាងណាក្តី សមត្ថភាពក្នុងគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ប្រែប្រួួលចុះឡើងទាំងនេះ នឹងកើនមួយកម្រិតបន្ថែម ទៀត ពេលដែលជំនាញរបស់គេបានអភិវឌ្ឍ ។ តាមការសង្កេត ការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះបានធ្វើ អោយមនុស្សវ័យក្មេង អភិវឌ្ឍន៍នូវអារម្មណ៍អាណិតអាសូរ យល់ដឹងដល់អ្នកដ៏ទែ ជាជាងការផ្តោត អារម្មណ៍មកលើខ្លួួនផ្ទាល់ ។
ការអភិវឌ្ឍខាងទំនាក់ទំនងសង្គម (social development) : ខណៈពេលដែលកុមារជាទូទៅ មើលឃើញថា គ្រួសារជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃជីវិតរបស់ពួកគេ ។ មនុស្សវ័យក្មេងវិញនោះ ខណៈដែលគេនៅបន្តផ្តល់តម្លៃលើតួនាទីនៃការជ្រោមជ្រែងពីគ្រួសាររបស់ពួកគេនោះ តែភាគច្រើន ក្នុងចំណោមមនុស្សវ័យក្មេង បានចាប់ផ្តើមពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំង ស្វែងរកការគាំទ្រ និង ការណែនាំ ពីមិត្តភក្តិរបស់គេ ហើយពួកគេក៏អាចចាប់ផ្តើមស្វែងរកទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធស្នាលផងដែរ (intimacy relationship) ។អភិវឌ្ឍភាពដ៏សំខាន់ដែលបានកើតឡើងទាំងនេះ គឺពាក់ព័ន្ធនឹង:
- ឯករាជ្យភាពពីឪពុកម្តាយ និង មនុស្សពេញវ័យដទៃទៀត
- ការអភិវឌ្ឍន៏អត្តសញ្ញាណផ្ទាល់ខ្លួន ដែលប្រាកដនិយម មានស្ថេរភាព និង ជាវិជ្ជមាន
- ការបង្កើតអត្តសញ្ញាណផ្លូវភេទ
- អាចចរចារ និង ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយមិត្តភក្ដិ
- ការអភិវឌ្ឍនូវរូបភាពរាងកាយប្រាកដនិយម
- ការបង្កើតប្រព័ន្ធសីលធម៌ និង តម្លៃរបស់ពួកគេផ្ទាល់
- ការស្វែងរកជំនាញឯករាជ្យភាពសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ពេលអនាគត
ដកស្រង់ពីអត្ថបទ៖ Adolescent Development