នៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់ថាៈ រដ្ឋនីមួយៗជាប្រធានវិស័យ ភាពនៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ដែលមានអធិបតេយ្យភាព និង សិទ្ធិដូចៗគ្នាដោយមិន អាស្រ័យទៅនឹងទំហំនិងចំនួនប្រជាជននោះឡើយ។ យ៉ាងណាមិញគ្រាន់តែក្នុងសត វត្សទី២០ សង្គ្រាមលោកបានផ្ទុះឡើងចំនួនបីលើកទៅហើយដោយសារតែប្រទេស មហាអំណាចបំពានលើដែនអធិបតេយ្យភាព៖ សង្គ្រាមលោកលើកទី១ សង្គ្រាម លោកលើកទី២ និង សង្គ្រាមត្រជាក់។ សង្គ្រាមលោកទាំងបីលើកសុទ្ធតែ បង្កដោយ ការប្រកួតប្រជែងគ្នារវាងប្រទេសមហាអំណាចទាំងអស់៕
• សង្គ្រាមលោកលើកទី១ បានផ្ទុះឡើងដោយសាការប្រកួតប្រជែងនៃបណ្តាបទេសមហាអំណាចនៅក្នុងទិសដៅវាតទីដណ្តើមទឹកដីគ្រប់គ្រងនៅលើសកលលោក។ • សង្គ្រាមលោកលើកទី២ បានផ្ទុះឡើងក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី១តែ២១ឆ្នាំ ប៉ុណ្ណោះ។ ពិភពលោកមិនទាន់បានសះស្បើយពីមហន្តរាយនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី ១ផង សង្គ្រាមលោកលើកទី២ ក៏បានផ្ទុះឡើងទៀត។ ដោយសារការកេងប្រវ័ញ្ចលើ គ្នាទៅវិញទៅមកនិងល្បិចការទូតរបស់ប្រទេសមហាអំណាច សន្ធិសីទដើម្បីសន្តិភាព ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី១ បានដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជាទំនាស់នៅលើ ឆាកអន្តរជាតិឲ្យបានរួចរាល់នោះឡើយ សន្និសីទអន្តរជាតិគ្រាន់តែជាវេទិកាសង សឹកនិងកេងប្រវ័ញ្ចរបស់ប្រទេសមហាអំណាចតែប៉ុណ្ណោះ។ សំណល់នៃបញ្ហានេះ បានរីករាលដាល ឈានទៅដល់ការផ្ទុះឡើងសង្គ្រាមលោកលើកទី២។
•សង្គ្រាមត្រជាក់បានផ្ទុះឡើងក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ភ្លាមតែម្តង។ សន្និ សីទអន្តរជាតិចាប់ពី យ៉ាល់តា ដល់ ពតថ្គាមគ្មានដំណោះស្រាយអ្វីឲ្យបានពេញ លេញទេ ដោយសារការទាញយកផលប្រយោជន៍រៀងៗខ្លួនរបស់កំពូលមហាអំណាច មូលធននិយមឬសហរដ្ឋអាមេរិច និង កំពូលមហាអំណាចសង្គមនិយមគឺសហភាពសូ វៀត។ សង្គ្រាមត្រជាក់បានបំបែកពិភពលោកជាប៉ូលពីរដោយម្ខាងសេរីនិងម្ខាងទៀត កុម្មុយនីស្ត កម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសមួយដែលជួបមហាវិនាសកម្មដោយសារ ឥទ្ធិពលនៃព្យុះសង្ឃរានៃសង្គ្រាមត្រជាក់។ ខណៈដែលកម្ពុជា ជាប្រទេសទន់ខ្សោយ ទាំងលើសេដ្ឋកិច្ចនិងទាំងលើធនធានមនុស្ស សង្គ្រាមត្រជាក់បានរុញកម្ពុជាឲ្យធ្លាក់ក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាម និង របបប្រល័យពូកសាសន៍ដែលអូសបន្លាយអស់រយៈពេលជិត ៣០ឆ្នាំ (១៩៧០-១៩៩៨)។ កម្ពុជាបានជួបនឹងមហន្តរាយសឹងតែគ្មានប្រទេសណា មួយលើសកលលោកបានជួបដូចកម្ពុជានោះឡើយ។
. សង្គ្រាមត្រជាក់បានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ១៩៨៩(ក្រោយពេលជញ្ជាំងប៊ែរឡាំងត្រូវ ដួលរលំ) ប៉ុន្តែការប្រកួតប្រជែងនិងប្រឈមុខគ្នារបស់មហាអំណាច និងបណ្ត ប្រទេសលើសកលលោក ក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ មានលក្ខណកាន់តែ ស្រួចស្រាវ និងមាន បម្រែបម្រួលយ៉ាងលឿនដែលជួនកាលសឹងតែមិននឹកស្មានដល់។
ដើម្បីរួមចំណែកជាបច្ច័យក្នុងការស្វែងយល់ព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិឲ្យបានកាន់ តែស៊ីជម្រៅខ្ញុំបានចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំដើម្បីរៀបរៀងសៀរភៅនេះឡើង ។
«អ្វីៗទាំងអស់គឺដើម្បីមាតុភូមិកម្ពុជាជាទីស្នេហានៃយើង»
