អស់រយៈពេលមួយសតវត្សមកហើយ ហើយកំពុងតែបន្តមកក្នុងសតវត្សទី២១ នេះទៀតដលមនោគមវិជ្ជានយោបាយលោកខាងលិចបានបោកបក់យ៉ាងខ្លាំងមកលើ សង្គមកម្ពុជា។ ក្នុងតំណាក់កាលក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង បារាំងបានធ្វើទំនើបភាវូប នីយកម្មសង្គមខ្មែរ ដោយកែសង្គមប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរឱ្យប្រែក្លាយទៅជាសង្គម មូលធននិយម។ ប្រជាជនខ្មែរពុំស្គាល់ ហើយក៏ពុំបានត្រៀមដើម្បីទទួលយកមនោគម វិជ្ជាថ្មីនេះទេ។ ជាលទ្ធផលបារាំងពុំបានធ្វើទំនើបភាវូបនីយកម្មនៅក្នុងសង្គមខ្មែរឱ្យបាន ជោគជ័យទាំងស្រុងទេបន្សល់ទុកសង្គមខ្មែរក្នុងរូបភាពពាក់កណ្ដាលប្រពៃណីសក្តិភូមិ និង ពាក់កណ្តាលមូលធននិយម បង្កើតឡើងនូវវណ្ណៈប្រឈមមុខគា្នប្រកាន់វណ្ណៈ ភាព រើសអើងនឹងគ្នាទៅវិញទៅមក។ ក្រមសីលធម៌ សន្តិភាព សុខដមរមនា ដែលជាព្រលឹងខ្មែរ រាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយត្រូវធ្លាក់ចុះនិងសាបរលាបយ៉ាងខ្លាំង។
ក្រោយពេលបានទទួលឯករាជ្យថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ កម្ពុជាបានធ្លាក់យ៉ាង ជ្រៅក្នុងរណ្ដៅនៃសង្គ្រាមត្រជាក់។ មនោគមវិជ្ជាសេរីនិងកុម្មុយនីស្តបានពង្វក់ស្មារតីកូន ខ្មែរ ធ្វើឱ្យសង្គមខ្មែរបែកបាក់ចាត់ទុកគ្នាជាសត្រូវ។ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអន្ធការ អ្នក ដែលគាំទ្រកុម្មុយនីស្តមិនទាំងដែលបានស្គាល់អ្វីទៅល់ទ្ធិកុម្មុយនីស្តនិយមឱ្យបានច្បាស់ លាស់នោះទេរីឯអ្នកដែលគាំទ្រសេរី ក៏ពុំដែលបានស្គាល់លទ្ធិសេរីនិយមនោះយ៉ាង ណាដែរ ទីបំផុតសូម្បីតែមនោគមវិជ្ជាខ្មែរខ្លួនឯងក៏មិនដឹងផង។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះនាំ ឱ្យសង្គមខ្មែរធ្លាក់ចូលស្ថានភាពអាណាធិបតេយ្យ យ៉ាងពេញទំហឹង ផ្ទុះឡើងសង្គ្រាម ស៊ីវិល ខ្មែរសម្លាប់ខ្មែរយ៉ាងកាចសាហាវយង់ឃ្នងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ជាតិឯងបាន លេចឡើងដែលគ្មានជាតិណាមួយធ្វើដូច្នេះទេនៅលើសកលលោកយើងនេះ។
បច្ចុប្បន្ន សង្គ្រាមបានផុតរលត់ទៅហើយ ប៉ុន្តែការតស៊ូមតិក្រោមឥទ្ធិពល នៃមនោគមវិជ្ជានយោបាយលោកខាងលិចនៅតែបន្តយ៉ាងពុះពោរនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ខណនេះសង្គមខ្មែរនឹងងាយប្រេះស្រាសាជាថ្មីណាស់។ យ៉ាងណាមិញ ម៉ៅ សេទុងបាននិយាយថា “នយោបាយជាសង្គ្រាមគ្មានឈាម ប៉ុន្តែសង្គ្រាមជាឧបកណ៍ នយោបាយ”។ ព្រះសាមណគោត្តមក៏មានពុទ្ធដិកាប្រដែប្រដៅយើងដែរថា “អវិជ្ជ ជាប្រភពនៃអកុសលកម្ម”។ រួមសេចក្ដីមកខ្ញុំមិនឈរលើជំហរថ្កោលទោសឬបញ្ចើច បញ្ចើថាៈ អ្នកណាខុសឬអ្នកណាត្រូវនោះទេ គ្រាន់តែចង់ចូលរួមចំណែកស្វែងរកអ្វីល្អ ពិតប្រាកដសម្រាប់សង្គមខ្មែរយើង។ ជាសក្ខីភាពខ្ញុំបានចំណាយពេលយ៉ាងយូរក្នុងការ សរសេរ រៀបរៀងសៀវភៅ “មនោគមវិជ្ជានយោបាយ នេះឡើងដើម្បីផ្តល់ជាពុទ្ធិឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ ថែមទៀតដល់អ្នកអានអ្នកសិក្សាទុកជាការវិនិច្ឆ័យស្វែងរកសច្ចៈធម៌គុ សៀវភៅមនោគវិជ្ជានយោបាយនេះខ្ញុំបាទបានរៀបចំឡើងពីរភាគ(2Volures)ភាគទី I និយាយអំពីមនោគមវិជ្ជាសេរីប្រជាធិបតេយ្យនិងការវិវត្តន៍របស់វា រួមជាមួយនឹង មនោគមវិជ្ជាផាស៊ីសនិយម។ ភាគទី II និយាយអំពីមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនីស្តនិយមនិងការ ដួលរលំរបបកុម្មុយនីស្តនៅទ្វីបអឺរ៉ុប។ ដូច្នោះយើងឃើញថាមនោគមវិជ្ជាទាំងពីរ (សេរីនិងកុម្មុយនីស្តនិយម)សុទ្ធតែយើងបានឆ្លងកាត់ ហើយសព្វថ្ងៃកំពុងតែប្រកួតប្រជែង វោហារសាស្តនៅលើមនោគមវិជ្ជានយោយបាយប្រជាធិបតេយ្យនិយម…?មនោគមរិជ្ជាទាំងនេះពុំមានឫសគល់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរទេ ប៉ុន្តែក៏មានលក្ខណៈល្អដែល យើងអាចទទួលយកបានដែរ ខ្ញុំគិតថាបើល្អសម្រាប់សង្គមយើងក៏យើងគួរតែយកដែរ មិនត្រូវជាតិនិយមហួសហេតុ ប៉ុន្តែក៏មិនត្រូវលុបបំបាត់អ្វីជារបស់ខ្លួន (អត្ថសញ្ញាណខ្លួន) ហើយយករបស់គេមកជំនួសទាំងដុលនោះឡើយ។
ប្រិយមិត្តអ្នកអានជាទីមេតី
សង្គ្រាមត្រជាក់បានបញ្ចប់ហើយ បានបញ្ចប់នូវការប្រឈមមុខគ្នារវាងមហា អំណាចសហភាពសូវៀត និងសហរដ្ឋអាមេរិក រួមជាមួយបក្សពួករបស់គេ ដែលមាន ប្រកាន់មនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនីស្តនិយមនិងម្ខាងទៀតប្រកាន់មនោគមវិជ្ជាសេរីនិយម សង្គ្រាមត្រជាក់បានបញ្ចប់ដោយភាគីកុម្មុយនីស្តបានទទួលបរាជ័យ នាំឱ្យពួកសេរីប្រជា ធិបតេយ្យមានអទិភាពលប់ទៅលើចរន្តសកលលោក។ ការកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅក្នុងប្រទេសតតិយលោកតំណាក់កាលក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់ គេសង្កេតឃើញប្រទេស ភាគច្រើនពុំបានទទួលជោគជ័យទេ បែរជាជួបនឹងការផ្ទុះសង្គ្រាមក្នុងស្រុកកាន់តែច្រើន ឡើងវិញ។ នេះដោយសារតែលេចឡើងនូវចរន្តប្រឈមគ្នាពីរគឺពួកប្រកាន់ទំនើប ភាវូបនីយកម្មយកលំនាំតាមបែបលោកខាងលិចទាំងស្រុងនិងពួកអភិរក្សនិយមប្រកាន់ ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់តឹងរ៉ឹង។ តើយើងគួរធ្វើយ៉ាងណា?
នេះជាសំណួរសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។ ខ្ញុំសូមឱ្យប្រិយមិត្តរំលឹកប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ យើងឡើងវិញដែលបានកសាងជាតិឱ្យលេចឡើងនូវអរិយធម៌ខ្មែរដ៏ថ្លៃថ្លានាសម័យអង្គរ។ យើងមានប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ជំនឿ វប្បធម៌ដើមរបស់ខ្មែរតាំងពីយូរណាស់មកហើយ។ នៅពេលជនជាតិឥណ្ឌាបានចូលមកដល់បុព្វបុរសយើងបានទទួលយកវប្បធម៌ឥណ្ឌ មកសំយោគជាមួយវប្បធម៌ខ្មែរដើម្បីបង្កើតបានជាវប្បធម៌ខ្មែរថ្មីកាន់តែទំនើប (វប្បធម៌ខ្មែរដើម»វប្បធម៌ឥណ្ឌា ធ្វើអោយវប្បធម៌ខ្មែរទំនើប)។ បុព្វបុរសខ្មែរធ្វើដូច្នោះ បានដោយសារតែលោកបានស្គាល់ខ្លួនឯងនិងស្គាល់ឥណ្ឌាច្បាស់ណាស់។ សព្វថ្ងៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យលោកខាងលិចកំពុងតែវាយលុកយ៉ាងខ្លាំងក្នុងសង្គមខ្មែរបង្កើតឡើង នូវផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានជាច្រើននៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ផលវិជ្ជមានធ្វើឱ្យសង្គមយើង កាន់តែសេរីបុរសស្រ្តីមានសិទ្ធិស្មើគ្នា.…ដល់អវិជ្ជមានវិញគឺការនាំមកនូវអាណាធិបតេយ្យ យ៉ាងពេញទំហឹង ដោយសារលេចឡើងនូវទំនាស់ក្នុងសង្គម ទំនាស់មនុស្សនឹងខ្លួនឯង ស្រទាប់មនុស្សចាស់ជាមួយនឹងជំនាន់ក្រោយ…។ ខ្ញុំគិតថា បើយើងមើលទៅតាមគំរូបុព្វបុរស យើងនឹងអាចជាមូលដ្ឋានមួយល្អសម្រាប់កសាងសង្គមយើង គឺៈ យើងត្រូវរៀនឱ្យចេះឱ្យ ច្បាស់ឱ្យស្គាល់ខ្លួនឯង ទន្ទឹមនឹងនេះក៏យើងត្រូវរៀនពីវប្បធម៌អរិយធម៌ប្រវត្តិសាស្ត សាកលលោកឱ្យបានច្បាស់ដែរ ទីបំផុតយើងនឹងរកឃើញអ្វីដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់ សង្គមយើងពិតប្រាកដ។ យើងអាចសរសេរបង្រួមយ៉ាងខ្លីមកគឺៈ”បច្ចេកវិទ្យាលោកខាង លិច+ព្រលឹងខ្មែរ ធ្វើអោយជាតិខ្មែរកាន់តែទំនើប ប៉ុន្តែបើយើងមិនស្គាល់ខ្លួនឯង នោះ ពេលបច្ចុប្បន្ននឹងកាន់តែបន្ថែមល្បឿនឱ្យជាតិខ្មែររឹតតែបាត់បង់ចេញពីពិភពលោកកាន់ តែឆាប់ទៅទៀត។
ខ្ញុំសង្ឃឹមថាៈ សៀវភៅរបស់ខ្ញុំរៀបរៀងទាំងពីរក្បាល (មនោគវិជ្ជានយោបាយ I និង II)នឹងចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្តល់ពុទ្ធិអំពីមនោគមវិជ្ជាលោកខាងលិចក្នុងចំណែក ណាមួយជាមិនខានដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអានអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ រួមផ្សំជាមួយនឹងចំណេះដឹង អំពីខ្លួនឯង (ជាតិខ្មែរ) នោះនឹងបានជាចំណេះដឹងមួយដ៏ល្អក្នុងការកសាងជាតិមាតុភូមិ ដ៏កំសត់របស់យើងឱ្យបានរុងរឿងទៅថ្ងៃអនាគត។ សូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះ លោក ឈុំ វណ្ណឆន កញ្ញា អ៊ឹង ឃីម លោក ជឹមសុភាព និងរោងពុម្ពជោគជ័យដែលតែងតែជួយជ្រោមជ្រែងក្នុងបច្ចេកទេសកុំព្យូទ័រក្នុងការរៀបចំ សៀវភៅនេះឡើងដោយមិនគិតការនឿយហត់។
