អស់រយៈពេលមួយសតវត្សមកហើយ ហើយកំពុងតែបន្តមកក្នុងសតវត្សទី២១ នេះទៀតដែលមនោគមវិជ្ជានយោបាយលោកខាងលិចបានបោកបក់យ៉ាងខ្លាំងមកលើ សង្គមកម្ពុជា។ ក្នុងតំណាក់កាលក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង បារាំងបានធ្វើទំនើបភាវូប នីយកម្មសង្គមខ្មែរ ដោយកសង្គមប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរឱ្យប្រែក្លាយទៅជាសង្គម មូលធននិយម។ ប្រជាជនខ្មែរពុំស្គាល់ ហើយក៏ពុំបានត្រៀមដើម្បីទទួលយកមនោគមវិជ្ជ ថ្មីនេះទេ។ ជាលទ្ធផលបារាំងពុំបានធ្វើទំនើបភាវូបនីយកម្មនៅក្នុងសង្គមខ្មែរឱ្យបានជោគ ជ័យទាំងស្រុងដែរបន្សល់ទុកសង្គមខ្មែរក្នុងរូបភាពពាក់កណ្ដាលប្រពៃណីសក្ដិភូមិ និង ពាក់កណ្តាលមូលធននិយម បង្កើតឡើងនូវវណ្ណៈប្រឈមមុខគា្នប្រកាន់វណ្ណៈ ភាពរើសអើង នឹងគា្នទៅវិញទៅមក។ ក្រមសីលធម៌ សន្តិភាព សុខដមរមនា ដែលជាព្រលឹងខ្មែររាប់ពាន់ ឆ្នាំមកហើយត្រូវធ្លាក់ចុះនិងសាបរលាបយ៉ាងខ្លាំង។
ក្រោយពេលបានទទួលឯករាជ្យថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ កម្ពុជាបានធ្លាក់យ៉ាងជ ក្នុងរណ្ដៅនៃសង្គ្រាមត្រជាក់។ មនោគមវិជ្ជាសេរីនិងកុម្មុយនីស្តបានពង្វក់ស្មារតីកូនខ្មែរ ធ្វើ ឱ្យសង្គមខ្មែរបែកបាក់ចាត់ទុកគា្នជាសត្រូវ។ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអន្ធការ អ្នកដែលគាំទ កុម្មុយនីស្តមិនទាំងដែលបានស្គាល់អ្វីទៅលទ្ធិកុម្មុយនីស្តនិយមឱ្យបានច្បាស់លាស់នោះទ រីឯអ្នកដែលគាំទ្រសេរី ក៏ពុំដែលបានស្គាល់លទ្ធិសេរីនិយមនោះយ៉ាងណាដែរ ទីបំផុតសូម្បីត មនោគមវិជ្ជាខ្មែរខ្លួនឯងក៏មិនដឹងផង។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះនាំឱ្យសង្គមខ្មែរធ្លាក់ចូល ស្ថានភាពអាណាធិបតេយ្យ យ៉ាងពេញទំហឹង ផ្ទុះឡើងសង្គ្រាមស៊ីវិល ខ្មែរសម្រាប់ខ្មែរយ៉ាង កាចសាហាវយង់ឃ្នងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ជាតិឯងបានលេចឡើងដែលគ្មានជាតិណាមួយ ធ្វើដូច្នេះទេនៅលើសកលលោកយើងនេះ។
បច្ចុប្បន្ន សង្គ្រាមបានផុតរលត់ទៅហើយ ប៉ុន្តែការតស៊ូមតិកមឥទ្ធិពល នៃមនោគមវិជ្ជានយោបាយលោកខាងលិចនៅតែបន្តយ៉ាងពុះពោរនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ខណនេះសង្គមខ្មែរនឹងងាយប្រេះស្រាសាជាថ្មីណាស់។ យ៉ាងណាមិញ ម៉ សេទុងបាននិយាយថា “នយោបាយជាសង្គ្រាមគ្មានឈាម ប៉ុន្តែសង្គ្រាមជាឧបកណ៍ នយោបាយ”។ ព្រះសាមណគោត្ដមក៏មានពុទ្ធិដិកាប្រដែប្រដៅយើងដែរថា “អវិជ្ជ ជាប្រភពនៃអកុសលកម្ម”។ រួមសេចក្ដីមកខ្ញុំមិនឈរលើជំហរថ្កោលទោសឬបញ្ចើចបញ្ចើ ថាៈ អ្នកណាខុសឬអ្នកណាតូវនោះទេ គ្រាន់តែចង់ចូលរួមចំណែកស្វែងរកអ្វីល្អពិតប្រាកដ សម្រាប់សង្គមខ្មែរយើង។ ជាសក្ខីភាពខ្ញុំបានចំណាយពេលយ៉ាងយូរក្នុងការសរសេរ រៀបរៀងសៀវភៅ “មនោគមវិជ្ជានយោបាយ”នេះឡើងដើម្បីផ្ដល់ជាពុទ្ធិឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅថែមទៀតដល់អ្នកអានអ្នកសិក្សាទុកជាការវិនិច្ឆ័យស្វែងរកសច្ចៈធម៌?
សៀវភៅមនោគវិជ្ជានយោបាយនេះខ្ញុំបាទបានរៀបចំឡើងពីរភាគ(2 Volumes)។ភាគទី I និយាយអំពីមនោគមវិជ្ជាសេរីប្រជាធិបតេយ្យនិងការវិវត្តន៍របស់វា រួមជាមួយនឹង មនោគមវិជ្ជាផាស៊ីសនិយម។ ភាគទី II និយាយអំពីមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនីស្តនិងការ ដួលរលំរបបកុម្មុយនីស្តនៅទ្វីបអឺរ៉ុប។ ដូច្នោះយើងឃើញថាៈមនោគមវិជ្ជាទាំងពីរ.. (សេរីនិងកុម្មុយនីស្តនិយម)សុទ្ធតែយើងបានឆ្លងកាត់ ហើយសព្វថ្ងៃកំពុងតែប្រកួតប្រជែង វោហារសាស្ត្រនៅលើមនោគមវិជ្ជានយោយបាយប្រជាធិបតេយ្យនិយម…?។ មនោគមវិជ្ជាទាំង នេះពុំមានឫសគល់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរទេ ប៉ុន្តែក៏មានលក្ខណៈល្អដែលយើងអាចទទួលយក បានដែរ ខ្ញុំគិតថាបើល្អសម្រាប់សង្គមយើងក៏យើងគួរ តែយកដែរ មិនត្រូវជាតិនិយមហួស ហេតុ ប៉ុន្តែក៏មិនត្រូវលុបបំបាត់អ្វីជារបស់ខ្លួន (អត្តសញ្ញាណខ្លួន) ហើយយករបស់គមកហើយយករបស់គមក ជំនួសទាំងដុលនោះឡើយ។
ប្រិយមិត្តអ្នកអានជាទីមេតី
សង្គ្រាមត្រជាក់បានបញ្ចប់ហើយ បានបញ្ចប់នូវការប្រឈមមុខគ្នារវាងមហាអំណាច សហភាពសូវៀត និងសហរដ្ឋអាមេរិក រួមជាមួយបក្សពួករបស់គេ ដែលម្ខាងប្រកាន់មនោគម វិជ្ជកុម្មុយនីស្តនិយមនិងម្ខាងទៀតប្រកាន់មនោគមវិជ្ជាសេរីនិយម។ សង្គ្រាមត្រជាក់បា បញ្ចប់ដោយភាគីកុម្មុយនីស្តបានទទួលបរាជ័យ នាំឱ្យពួកសេរីប្រជាធិបតេយ្យមានអទិភាពល ទៅលើចរន្តសកលលោក។ ការកសាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសតតីយលោកតំណា កាលក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់ គេសង្កេតឃើញប្រទេសភាគច្រើនពុំបានទទួលជោគជ័យទ បែរជាជួបនឹងការផ្ទុះសង្គ្រាមក្នុងស្រុកកាន់តែច្រើនឡើងវិញ។ នេះដោយសារតែលេចឡើង នូវចរន្តប្រឈមគ្នាពីរគឺពួកប្រកាន់ទំនើបភាវូបនីយកម្មយកលំនាំតាមបែបលោកខាងលិច ទាំងស្រុងនិងពួកអភិរក្សនិយមប្រកាន់ប្រពៃនីទំនៀមទម្លាប់តឹងរ៉ឹង។ តើយើងគួរធ្វើយ៉ង ណា?
នេះជាសំណួរសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។ ខ្ញុំសូមឱ្យប្រិយមិត្តរំលឹកប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់យើង ឡើងវិញដែលបានកសាងជាតិឱ្យលេចឡើងនូវអរិយធម៌ខ្មែរដ៏ថ្លៃថ្លានាសម័យអង្គរ។ យើង មានប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ជំនឿ វប្បធម៌ដើមរបស់ខ្មែរតាំងពីយូរណាស់មកហើយ។ នៅពេល ជនជាតិឥណ្ឌបានចូលមកដល់បុព្វបុរសយើងបានទទួលយកវប្បធម៌ឥណ្ឌមកសំយោគជា មួយវប្បធម៌ខ្មែរដើម្បីបង្កើតបានជាវប្បធម៌ខ្មែរថ្មីកាន់តែទំនើប(វប្បធម៌ខ្មែរដើម+វប្បធម៌ ឥណ្ឌា ធ្វើអោយវប្បធម៌ខ្មែរទំនើប)។ បុព្វបុរសខ្មែរធ្វើដូច្នោះបានដោយសារតែលោកបាន ស្គាល់ខ្លួនឯងនិងស្គាល់ឥណ្ឌាច្បាស់ណាស់។ សព្វថ្ងៃ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យលោកខាងលិចនេះជាសំណួរសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។ ខ្ញុំសូមឱ្យប្រិយមិត្តរំលឹកប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់យើង ឡើងវិញដែលបានកសាងជាតិឱ្យលេចឡើងនូវអរិយធម៌ខ្មែរដ៏ថ្លៃថ្លានាសម័យអង្គរ។ យើង មានប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ជំនឿ វប្បធម៌ដើមរបស់ខ្មែរតាំងពីយូរណាស់មកហើយ។ នៅពេល ជនជាតិឥណ្ឌបានចូលមកដល់បុព្វបុរសយើងបានទទួលយកវប្បធម៌ឥណ្ឌមកសំយោគជា មួយវប្បធម៌ខ្មែរដើម្បីបង្កើតបានជាវប្បធម៌ខ្មែរថ្មីកាន់តែទំនើប(វប្បធម៌ខ្មែរដើម+វប្បធម៌ ឥណ្ឌា ធ្វើអោយវប្បធម៌ខ្មែរទំនើប)។ បុព្វបុរសខ្មែរធ្វើដូច្នោះបានដោយសារតែលោកបាន ស្គាល់ខ្លួនឯងនិងស្គាល់ឥណ្ឌាច្បាស់ណាស់។ សព្វថ្ងៃ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យលោកខាងលិចកំពុងតវាយលុកយ៉ាងខ្លាំងក្នុងសង្គមខ្មែរ បង្កើតឡើងនូវផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានជាច្រើន នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ផលវិជ្ជមានធ្វើឱ្យសង្គមយើងកាន់តែសេរីបុរសស្រ្តីមានសិទ្ធិស្មើគ្ន…។ ផលអវិជ្ជមានវិញគឺការនាំមកនូវអាណាធិបតេយ្យយ៉ាងពេញទំហឹង ដោយសារលេចឡើង នូវទំនាស់ក្នុងសង្គម ទំនាស់មនុស្សនឹងខ្លួនឯងស្រទាប់មនុស្សចាស់ជាមួយនឹងជំនាន់ក្រោយ…។ ខ្ញុំគិតថាៈ បើយើងមើលទៅតាមគំរូបុព្វបុរសយើងនឹងអាចជាមូលដ្ឋានមួយល្អសម្រាប់កសាង់ សង្គមយើង គឺៈ យើងត្រូវរៀនឱ្យចេះឱ្យច្បាស់ឱ្យស្គាល់ខ្លួនឯង ទន្ទឹមនឹងនេះក៏យើងត្រូវ រៀនពីវប្បធម៌អរិយធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រសាកលលោកឱ្យបានច្បាស់ដែរ ទីបំផុតយើងនឹងរក ឃើញអ្វីដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់សង្គមយើងពិតប្រាកដ។ យើងអាចសរសេរបង្ហើម យ៉ាងខ្លីមកគឺៈ “បច្ចេកវិទ្យាលោកខាងលិច+ព្រលឹងខ្មែរ ធ្វើអោយជាតិខ្មែរកាន់តទំនើប” ប៉ុន្តែបើយើងមិនស្គាល់ខ្លួនឯង នោះពេលបច្ចុប្បន្ននឹងកាន់តែបន្ថែមល្បឿនឱ្យជាតិខ្មែររឹតត បាត់បង់ចេញពីពិភពលោកកាន់កាន់តែឆាប់ទៅទៀត។
ខ្ញុំសង្ឃឹមថាៈ សៀវភៅរបស់ខ្ញុំរៀបរៀងទាំងពីរក្បាល (មនោគវិជ្ជានយោបាយ និង II)នឹងចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្តល់ពុទ្ធិអំពីមនោគមវិជ្ជាលោកខាងលិចក្នុងចំណែកណាមួយ ជាមិនខានដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអានអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ រួមផ្សំជាមួយនឹងចំណេះដឹងអំពីខ្លួន ឯង (ជាតិខ្មែរ) នោះនឹងបានជាចំណេះដឹងមួយដ៏ល្អក្នុងការកសាងជាតិមាតុភូមិដ៏កំសត់ របស់យើងឱ្យបានរុងរឿងទៅថ្ងៃអនាគត។
សូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះ លោក ឈុំ វណ្ណឆន កញ្ញា អ៊ឹង ឃឹម លោក ជឹម សុភាព និងរោងពុម្ពជោគជ័យដែលតែងតែជួយជ្រោមជ្រែងក្នុងបច្ចេកទេសកុំព្យូទ័រក្នុងការរៀបចំ សៀវភៅនេះឡើងដោយមិនគិតការនឿយហត់៕
